فرش دستباف ایرانی، عمری به درازی تاریخ، فرهنگ و هنر ایرانی دارد. جایگاه ویژه این صنعت در زندگی مردمان این سرزمین و نیز در بین مردمان جهان برکسی پوشیده نیست، زیرا نقش خاصی را در زمینه های فرهنگی، اقتصادی ، اجتماعی ایفا می کند.
به گزارش پایگاه خبری – تحلیلی شاخص اقتصاد، فرش دستباف یکی از دستاوردهای مردمانی است که با ترکیب دیگر هنرها، تکامل و توسعه این هنر را رقم زده اند. این صنعت بیان کننده حالات، باورها، اعتقادات و آداب و رسوم مردم با اصالت ایرانیانی است که با خون دل آن را حفظ و از نسلی به نسل دیگر منتقل کرده اند.
این هنر دست بهترین ابزار برای انتقال فرهنگ اصیل ایران به سایر جوامع توسعه یافته و نیز دیگر جوامع در حال توسعه است و نیز یکی از منابع درآمدی باارزش برای خانوارها و نیز صادرات بدون نفت است. قدمت فرش دستباف ایرانی را حدود سه هزار سال تخمین می زنند.
اما چندی است که این هنر با اصالت ایرانی دستخوش حوادثی از جمله؛ تولید فرش بدون کیفیت به نام ایران، موانع سیاسی و تحریم های یکجانبه در صادرات و نیز افراد فرصت طلب در بازارهای جهان و حتی تغییر ذائقه ملل مختلف در ترکیب و لعاب رنگ و بافت این صنعت شده است که حفظ و صیانت از این صنعت را برای ما با تغییر در روش بافت و نیز ترکیب رنگ ها و متناسب با ذائقه مردمان دنیا حائز اهمیت کرده است.
همچنین مشکلات موجود در صنعت فرش دستباف نیز در سه محور تامین مواد اولیه، تولید و توزیع فرش، بازاریابی و فروش، قابل دسته بندی است.در محور تامین مواد اولیه، خام فروشی مواد اولیه از جمله پشم و نخ به دلالان خارج کشور، تقلب در تولید مواد اولیه مرغوب از جمله نخ ، عدم صرفه اقتصادی در تولید ابریشم و تولید سنتی این محصول، عدم استفاده از تکنولوژی پیشرفته در تولید مواد اولیه از جمله نخ و رنگ، از عمده مشکلات محسوب می شود.
در همین راستا توجه به بهره وری و کاهش قیمت تمام شده، بیان مزیت های فرش دستباف ایران با تبلیغات موثر رسانه ها و نیز اعزام هیات های تجاری و دعوت از تجار خارجی برای تبلیغ این محصول و نیز برندسازی این صنعت، می تواند ما را در حفظ این صنعت اصیل یاری رساند.
برای همه سلیقه‌ها فرش ببافیم
مشاور ارشد سازمان بین‌المللی یونسکو در ایران معتقد است که سلیقه مردم جهان در حال تغییر است و این به این معنا نیست که سلیقه فرش بافی را تغییر دهیم، بلکه باید برای همه سلائق دنیا فرش ببافیم.
بهمن نامور مطلق اذعان کرد: اصفهان شهر خلاق صنایع دستی است، اما هیچ نشانی در آن دیده نمی‌شود که این شهر، شهر خلاق صنایع دستی است، از این رو باید فکر بنیادین برای نجات فرش دستباف به عنوان هنر اصیل ایرانی و بخشی از میراث جهانی اندیشید، زیرا صنایع دستی، نفسی صادراتی دارد و در داخل نمی‌تواند دوام بیاورد.
وی همچنین گفت: اکنون برای کشورهای مختلف برنامه‌ریزی و امکان برنامه صادراتی در صنعت فرش وجود ندارد، از این رو برند فرش ایرانی در معرض خطر است و در صورت ادامه این روند باید فاتحه هنر فرش دستباف را خواند و چنانچه تغییر و تحول اساسی در این راستا صورت نگیرد آخرین نسل‌هایی هستیم که با فرش دستباف روبه رو خواهیم بود.
نامورمطلق ادامه داد: شهر خلاق محصول سرمشق و الگوی تازه است یعنی با شهر خلاق تحولی در سطح جهانی رخ داده و شهرها باید پوست‌اندازی کنند.
مشاور ارشد سازمان بین‌المللی یونسکو در ایران اضافه کرد: از آن جا که شهرها تا قبل مصرف کننده بودند و اکنون به فضای مولد تبدیل شدند در این راستا صنایع فرهنگی و خلاق باید ایجاد شود.اکنون دوره صنعتی، صنایع کشاورزی و صنایع سنگین تمام شده و اکنون فصل صنایع خلاق است و سرمایه‌ها و نخبگان به این سمت مهاجرت کرده‌اند، جهان در حال تغییر و دگرگونی است و باید با آن همراهی کرد زیرا فلسفه شهرهای خلاق همین است.
نامور مطلق ادامه داد: یونسکو و برخی سازمان‌ها تحت قالب صنایع فرهنگی و خلاق شروع به نامگذاری شهرها کردند و هفت نوع صنایع خلاق توسط یونسکو معرفی شده که از جمله آنها سینما، ادبیات، چند رسانه‌ای و صنایع دستی و هنر مردمی بوده و یونسکو بر پایه خلاقیت انسانی نه مالی آنها را می‌داند.
وی اظهار داشت: اصفهان در حوزه صنایع دستی و فرش، رشت تغذیه، بندرعباس صنایع دستی و سنندج در حوزه موسیقی شاخص هستند که از ۲۰۰ شهر دنیا چهار شهر در ایران شهرهای خلاق هستند.
مشاور ارشد سازمان بین‌المللی یونسکو در ایران اظهارداشت: فرصت‌های نامگذاری شهرها به عنوان صنایع خلاق، ایجاد برندسازی و اعتماد سازی، شبکه سازی شهرهای خلاق، تبادل اطلاعات و تجربه بین اعضا و ایجاد انسجام و مشارکت در مدیریت جهانی و حوزه را به وجود می‌آورد، مشروط به اینکه از فرصت‌های آن بهره‌مند شویم.
زنجیره ارزش فرش دستباف به فراموشی سپرده شده است
رئیس مرکز ملی فرش ایران نیز با بیان اینکه زنجیره ارزش فرش دستباف در چهار دهه گذشته به فراموشی سپرده شده است، گفت: هویت و تاریخ ایران و اصفهان به فرش دستباف است، هر روز که می‌گذرد فرش اصفهان در سطح جهان خواهان دارد، از این رو معتقدم اگر قرار است در حوزه کارآفرینی این استان اتفاقی بیفتد تنها با فرش دستباف محقق خواهد شد.
فرحناز رافع افزود: چرا ما باید وارد کننده ابریشم و فرش باشیم؟ چرا زنجیره تامین مواد اولیه فرش دستباف که کالای صد درصد داخلی و اقتصاد مقاومتی است و می‌تواند در صادرات غیرنفتی سهم بسزایی ایفا کند عقب افتاده است؟
وی گفت: در استان اصفهان، شهر کاشان تنها توزیع کننده ابریشم کشور است و بزرگترین وارد کنندگان ابریشم در استان اصفهان نیز همین شهر است.
مسئولان از ارزش واقعی فرش غافل هستند
در همین حال اصالت و ارزش این فرش به گونه ای است که رئیس اتحادیه فرش دستباف روستایی اصفهان، ارزش صادرات هر متر مربع این صنعت را معادل یک بشکه نفت خام می داند که متاسفانه مسئولان از این موضوع غافل هستند.
علی شهبازی افزود: ۱۹ هزار بافنده فرش اینک هیچ گونه پوشش بیمه ای ندارند؛ درحالی که پیش از این ۶۷ هزار نفر پوشش بیمه ای داشتند؛ اما اینک این تعداد به ۲۴ هزار نفر تقلیل یافته است.
وی گفت: استان اصفهان متنوع ترین استان در تولید فرش دستباف است که در سال‌های اخیر توانسته چند برند فرش از جمله فرش اصفهان، نایین و کاشان را در جهان و همچنین فرش یلمه علی آباد، فرش دهاقان و فرش جوشقان را نیز به ثبت ملی برساند.
وی شرایط فرش را نامطلوب دانست و گفت: عوامل زیادی فرش دستباف را به این وضعیت رسانده است که ابتدا نگاه مسئولان به این صنعت باید تغییر کند.
تولید ۸۴ هزار مترمربع فرش در اصفهان طی چهار ماه
ایرج موفق، رئیس سازمان صمت استان اصفهان نیز گفت: در چهار ماه نخست امسال افزون بر ۸۴ هزار مترمربع فرش دستباف در در ۱۸۰ کارگاه وابسته به صنعت فرش این استان تولید شده است.
براساس آخرین سرشماری نفوس و مسکن حدود ۲ میلیون نفر در حوزه فرش دستباف در کشور فعالیت می‌کنند، در استان اصفهان حدود ۲۷۰ هزار بافنده فعال هستند.
